Sự thật về ung thư: Ung thư có di truyền không?

Ung thư là một bệnh lý phức tạp, có thể do nhiều yếu tố tác động, bao gồm môi trường, lối sống và di truyền. Thông tin dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mối liên quan giữa di truyền và ung thư, đồng thời giải đáp thắc mắc: “Ung thư có di truyền không?”. Từ đó, gợi ý các biện pháp có thể thực hiện nếu trong gia đình bạn có tiền sử mắc bệnh.

1. Vì sao các thành viên trong gia đình thường mắc cùng một loại ung thư?  

Các thành viên trong gia đình thường mắc cùng một loại ung thư do sự kết hợp của nhiều yếu tố. Trong đó, hội chứng ung thư gia đình, còn gọi là hội chứng ung thư di truyền, là một rối loạn hiếm gặp trong đó các thành viên trong gia đình có nguy cơ mắc một hoặc nhiều loại ung thư cao hơn mức trung bình. Nguyên nhân của hội chứng này là do đột biến di truyền ở các gen liên quan đến ung thư. Cũng chính vì vậy, nhiều người thường băn khoăn không biết chính xác ung thư có di truyền không?

Những người mắc hội chứng ung thư gia đình thường có xu hướng:

• Phát triển ung thư ở độ tuổi sớm hơn so với dân số chung.
• Có nhiều thành viên trong gia đình bị ung thư cùng một loại hoặc các loại ung thư liên quan.
• Mắc thêm các bệnh lý khác liên quan đến đột biến di truyền.

Ví dụ, bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP) là một hội chứng ung thư di truyền do đột biến gen APC. Người mắc FAP có nguy cơ phát triển ung thư đại tràng từ khi còn trẻ, cũng như các loại ung thư khác.

Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp ung thư xuất hiện trong cùng một gia đình đều do di truyền. Một số yếu tố khác có thể dẫn đến ung thư, bao gồm:

• Môi trường sống: Tiếp xúc với hóa chất độc hại, không khí ô nhiễm hoặc các tác nhân gây ung thư khác.
• Lối sống: Chế độ ăn uống, thói quen hút thuốc, tiêu thụ rượu bia có thể làm tăng nguy cơ ung thư trong gia đình.
• Yếu tố ngẫu nhiên: Một số loại ung thư phổ biến như ung thư tuyến tiền liệt, có thể xuất hiện ở nhiều thành viên trong gia đình do xác suất, chứ không nhất thiết do di truyền.

Nhìn chung, hiểu rõ về tiền sử gia đình và nguy cơ ung thư di truyền có thể giúp bạn chủ động hơn trong việc đến bệnh viện khám sàng lọc ung thư và chăm sóc sức khỏe tốt hơn.      

2. Sự thật ung thư có di truyền không?  

Để trả lời được câu hỏi: “Ung thư có di truyền không ?”, chúng ta cần hiểu rõ mối tương quan giữa gen di truyền và tế bào ung thư cùng một số yếu tố được phân tích trong nội dung dưới đây.

2.1 Mối liên quan giữa gen di truyền và ung thư là gì?

Ung thư là một bệnh lý liên quan đến sự thay đổi trong các gen kiểm soát sự phát triển và phân chia của tế bào. Tế bào là cấu trúc cơ bản của cơ thể, trong đó mỗi tế bào đều chứa một bản sao bộ gen – hoạt động như một “hướng dẫn sử dụng” cho các chức năng sống.

Gen là các đoạn DNA mang thông tin mã hóa để sản xuất protein, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động bình thường của cơ thể. Các nhà khoa học đã xác định được hàng trăm biến đổi di truyền (còn gọi là đột biến) có thể thúc đẩy sự hình thành, phát triển và lan rộng của ung thư.

Những thay đổi di truyền liên quan đến ung thư có thể xảy ra do:

• Đột biến ngẫu nhiên: Lỗi trong quá trình sao chép DNA khi tế bào phân chia.
• Tác nhân từ môi trường: Tiếp xúc với các chất gây ung thư như hóa chất trong khói thuốc lá, tia cực tím (UV) từ mặt trời hoặc virus HPV (papillomavirus ở người).
• Di truyền từ cha mẹ: Một số đột biến gen có thể được di truyền từ thế hệ trước, làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư.

Những thay đổi DNA này có thể xuất hiện ngay từ trong bào thai hoặc tích lũy theo thời gian. Phần lớn các bệnh ung thư phát sinh do các đột biến ngẫu nhiên trong suốt cuộc đời, không phải do di truyền từ cha mẹ.

2.2 Ung thư có di truyền không?

Từ những phân tích về mối liên quan giữa di truyền và ung thư, câu trả lời cho vấn đề: “Ung thư có di truyền không?” đó là: Bản thân ung thư không di truyền trực tiếp từ cha mẹ sang con cái. Tuy nhiên, một số đột biến gen có thể được di truyền và làm tăng nguy cơ phát triển ung thư. Điều này xảy ra khi đột biến xuất hiện trong tế bào sinh sản (tinh trùng hoặc trứng) và được truyền lại cho thế hệ sau.

Ví dụ, những người thừa hưởng đột biến trong gen BRCA1 hoặc BRCA2 có nguy cơ mắc ung thư vú, buồng trứng và một số loại ung thư khác cao hơn bình thường. Thế nhưng, việc mang đột biến gen không có nghĩa là chắc chắn sẽ mắc ung thư – mà chỉ làm tăng nguy cơ so với người không mang đột biến.

Theo ước tính, khoảng 5 – 10% các loại ung thư có liên quan đến các đột biến di truyền.

3. 5 loại ung thư có khả năng di truyền cao        

Một số loại ung thư có yếu tố di truyền mạnh, nghĩa là nguy cơ mắc bệnh có thể tăng cao nếu trong gia đình có người thân từng mắc bệnh. Điều này thường liên quan đến các đột biến gen được truyền từ cha mẹ sang con cái, làm ảnh hưởng đến quá trình kiểm soát sự phát triển của tế bào. Trong trường hợp này, câu trả lời chuẩn nhất cho thắc mắc: “Ung thư có di truyền không?” đó là: “Có!”

Dưới đây là 5 loại ung thư có mối liên hệ chặt chẽ với yếu tố di truyền:

3.1 Ung thư đại trực tràng

Ung thư đại trực tràng có thể có liên quan đến các đột biến di truyền, đặc biệt là trong hội chứng Lynch (HNPCC) và bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP). Những người mang đột biến gen liên quan đến hai hội chứng này có nguy cơ cao mắc ung thư đại tràng trước tuổi 50.

• Gen liên quan: MLH1, MSH2, MSH6, PMS2 (trong hội chứng Lynch) và APC (trong bệnh FAP).
• Dấu hiệu cảnh báo: Xuất hiện nhiều polyp trong ruột già, tiền sử gia đình có nhiều người mắc ung thư đại trực tràng, ung thư xảy ra ở độ tuổi còn trẻ.
• Phòng ngừa: Tầm soát ung thư định kỳ bằng nội soi đại tràng, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh. Duy trì chế độ ăn nhiều chất xơ, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và thịt đỏ.
• 

3.2 Ung thư vú

Đối với ung thư vú, nhiều người cũng băn khoăn không biết: “Ở vú, tế bào ung thư có di truyền không?” Trên thực tế, ung thư vú là một trong những bệnh ung thư có yếu tố di truyền cao, đặc biệt liên quan đến các đột biến gen BRCA1 và BRCA2. Phụ nữ có đột biến ở một trong hai gen này có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn nhiều so với người bình thường.

• Gen liên quan: BRCA1, BRCA2, TP53.
• Dấu hiệu cảnh báo: Tiền sử gia đình có nhiều người mắc ung thư vú hoặc ung thư buồng trứng, đặc biệt là ở độ tuổi còn trẻ. Xuất hiện khối u bất thường ở vú, thay đổi kích thước hoặc hình dạng vú.
• Phòng ngừa: Tầm soát định kỳ bằng chụp nhũ ảnh, xét nghiệm gen nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh. Thực hiện lối sống lành mạnh, duy trì cân nặng hợp lý, hạn chế rượu bia và hormone ngoại sinh.

3.3 Ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày có thể mang tính di truyền nếu trong gia đình có nhiều người mắc bệnh. Một số trường hợp liên quan đến hội chứng ung thư dạ dày di truyền khuếch tán (HDGC) do đột biến gen CDH1.

• Gen liên quan: CDH1, STK11.
• Dấu hiệu cảnh báo: Tiền sử gia đình có người mắc ung thư dạ dày, đau bụng kéo dài, sụt cân không rõ nguyên nhân, khó tiêu, buồn nôn hoặc nôn ra máu.
• Phòng ngừa: Tầm soát ung thư dạ dày sớm nếu có yếu tố nguy cơ di truyền. Hạn chế thực phẩm muối chua, đồ ăn chế biến sẵn, duy trì chế độ ăn giàu rau xanh và trái cây.

3.4 Ung thư gan

Một trong những câu hỏi thường gặp về bệnh ung thư gan cũng liên quan đến tính di truyền: “Với ung thư gan, tế bào ung thư có di truyền không?” 

Mặc dù ung thư gan chủ yếu liên quan đến viêm gan B, C và xơ gan do rượu, nhưng yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu trong gia đình có người mắc ung thư gan, nguy cơ mắc bệnh của các thành viên có thể cao hơn do yếu tố gen hoặc do cùng tiếp xúc với tác nhân gây ung thư như virus viêm gan.

• Gen liên quan: TP53, MTHFR.
• Dấu hiệu cảnh báo: Tiền sử gia đình mắc ung thư gan, vàng da, sụt cân, đau bụng vùng gan, buồn nôn, mệt mỏi kéo dài.
• Phòng ngừa: Tiêm vắc-xin viêm gan B, kiểm tra định kỳ men gan, siêu âm gan nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh. Hạn chế rượu bia, thực phẩm chứa aflatoxin (nấm mốc trong đậu phộng, ngũ cốc).

3.5 Ung thư vòm họng

Ung thư vòm họng có xu hướng xuất hiện nhiều hơn trong gia đình, đặc biệt liên quan đến yếu tố di truyền và môi trường chung (như chế độ ăn nhiều thực phẩm lên men, nhiễm virus Epstein-Barr – EBV).

• Gen liên quan: HLA-B, CYP2E1.
• Dấu hiệu cảnh báo: Nghẹt mũi kéo dài, khàn giọng, ù tai, sụt cân không rõ nguyên nhân, nổi hạch ở cổ.
• Phòng ngừa: Tầm soát sớm nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh, hạn chế thực phẩm lên men, đồ ăn nhiều muối, tránh khói thuốc lá và rượu bia.

Nếu trong gia đình có tiền sử mắc một trong các loại ung thư trên, bạn nên thực hiện sàng lọc ung thư định kỳ và có lối sống lành mạnh để giảm nguy cơ mắc bệnh. Việc xét nghiệm gen cũng có thể giúp đánh giá nguy cơ và đưa ra các biện pháp phòng ngừa phù hợp.

4. Làm sao kiểm soát tính di truyền của ung thư?  

Kiểm soát nguy cơ ung thư di truyền đòi hỏi sự kết hợp giữa những hiểu biết về yếu tố di truyền và thực hiện các biện pháp phòng ngừa chủ động. Dưới đây là một số phương pháp quan trọng để góp phần xóa bỏ nỗi lo: “Ung thư có di truyền không ?”

4.1 Tầm soát và xét nghiệm gen

Việc xét nghiệm gen giúp xác định sự hiện diện của các đột biến di truyền liên quan đến ung thư, như các đột biến ở gen BRCA1 và BRCA2 có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú và buồng trứng. Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư nên xem xét thực hiện xét nghiệm này để đánh giá nguy cơ cá nhân và có kế hoạch theo dõi phù hợp. 

4.2 Thay đổi lối sống lành mạnh

Với lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống hợp lý, bạn sẽ không còn lo ngại đến việc: “ Ung thư có di truyền không ?” Vì duy trì một lối sống lành mạnh có thể giảm nguy cơ phát triển ung thư, ngay cả khi có yếu tố di truyền. Các biện pháp bao gồm:

• Chế độ ăn uống cân đối: Tăng cường tiêu thụ rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt.
• Tập thể dục thường xuyên: Dành ít nhất 150 phút hoạt động aerobic vừa phải mỗi tuần.
• Hạn chế rượu bia và tránh thuốc lá: Cả hai đều đã được chứng minh là nguyên nhân dẫn đến nhiều loại ung thư.
• 

4.3 Khám sức khỏe định kỳ

Những người có nguy cơ cao nên thực hiện các biện pháp tầm soát ung thư sớm và khám sức khỏe định kỳ như chụp nhũ ảnh, nội soi đại tràng hoặc các xét nghiệm hình ảnh khác theo khuyến cáo của bác sĩ. Việc phát hiện sớm giúp tăng cơ hội điều trị ung thư thành công.

4.4 Tham khảo ý kiến chuyên gia di truyền học

Nếu có tiền sử gia đình mắc ung thư, việc tham khảo ý kiến từ chuyên gia di truyền học có thể cung cấp thông tin chi tiết về nguy cơ cá nhân và hướng dẫn các biện pháp phòng ngừa cụ thể.

5. Bảo vệ sức khỏe từ hôm nay – Hãy tầm soát ung thư sớm tại Bệnh viện FV!

Hiểu rõ về yếu tố di truyền của bệnh lý ung thư là gì và thực hiện các biện pháp phòng ngừa chủ động chính là chìa khóa để kiểm soát nguy cơ ung thư di truyền. Đặc biệt là an tâm hơn về vấn đề: “Ung thư có di truyền không?” Sự kết hợp giữa tầm soát y tế, lối sống lành mạnh và theo dõi định kỳ sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ và bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả.

Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc ung thư hoặc mang gen đột biến liên quan đến ung thư, đừng chờ đợi! Việc sàng lọc ung thư sớm có thể giúp bạn phát hiện nguy cơ từ giai đoạn đầu, tăng khả năng phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Tại Bệnh viện FV, Trung tâm Điều trị Ung thư Hy Vọng cung cấp các dịch vụ tư vấn di truyền, xét nghiệm gen và tầm soát ung thư toàn diện với công nghệ tiên tiến, giúp bạn và gia đình chủ động bảo vệ sức khỏe.

Bác sĩ Basma M’Barek, Trưởng Trung tâm Điều trị Ung thư Hy Vọng tại Bệnh viện FV, nhấn mạnh rằng việc điều trị ung thư không chỉ tập trung vào việc tiêu diệt khối u, mà còn phải quan tâm đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau điều trị. Bà chia sẻ: “Chúng tôi luôn đặt mục tiêu không chỉ là chữa bệnh, mà còn giúp bệnh nhân duy trì cuộc sống bình thường và hạnh phúc sau quá trình điều trị.”

Về vấn đề ung thư di truyền, bác sĩ Basma cho biết một số loại ung thư có yếu tố di truyền, nghĩa là nguy cơ mắc bệnh có thể tăng lên nếu trong gia đình có tiền sử ung thư. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp ung thư đều do di truyền. Bà khuyến cáo những người có tiền sử gia đình mắc ung thư nên thực hiện các xét nghiệm tầm soát và tư vấn di truyền để xác định nguy cơ và có biện pháp phòng ngừa kịp thời.

Bác sĩ Basma cũng chú trọng đến vai trò của việc áp dụng các kỹ thuật tiên tiến trong điều trị ung thư. Tại Trung tâm Điều trị Ung thư Hy Vọng, các phương pháp như Xạ trị Toàn thân (TBI), Xạ trị Định vị Thân (SBRT) và Xạ phẫu Định vị (SRS) đã được triển khai, giúp nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ cho bệnh nhân. 

Bà chia sẻ thêm: “Điều trị ung thư là một hành trình dài và đầy thách thức. Chúng tôi luôn đồng hành cùng bệnh nhân, không chỉ trong việc điều trị mà còn hỗ trợ họ tái hòa nhập cuộc sống sau khi vượt qua bệnh tật.”

Cùng xem video clip CÓ NÊN CÓ CON SAU ĐIỀU TRỊ UNG  THƯ?

https://www.youtube.com/watch?v=L_RLz8S-bqc 

Đừng để ung thư quyết định số phận của bạn – Hãy hành động ngay!

Liên hệ Bệnh viện FV ngay hôm nay để đặt lịch kiểm tra và giúp bạn không còn băn khoăn về vấn đề: “Ung thư có di truyền không?”

Thông tin liên hệ Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 54 11 33 33
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/

Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Nam Sài Gòn (Phú Mỹ Hưng), Q7, Tp HCM