ĐO ĐA KÝ GIẤC NGỦ LÀ GÌ?
Đo đa ký giấc ngủ là một khảo sát dùng để chẩn đoán rối loạn giấc ngủ, thường được thực hiện tại bệnh viện. Phương pháp này đo chất lượng giấc ngủ bằng cách ghi lại sóng não, nồng độ oxy trong máu, nhịp tim và nhịp thở, cũng như chuyển động của mắt và chân trong quá trình khảo sát. Khảo sát này có thể giúp bác sĩ phát hiện xem bạn có bị rối loạn giấc ngủ hay không và mức độ nghiêm trọng của nó.
Khảo sát này rất quan trọng vì rối loạn giấc ngủ nếu không được điều trị có thể góp phần gây ra một số bệnh lý như bệnh tim, cao huyết áp và đột quỵ. Rối loạn giấc ngủ cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ chấn thương, như té ngã và tai nạn giao thông đường bộ, có thể làm cuộc sống kém chất lượng nên cần được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
Ngoài việc giúp chẩn đoán rối loạn giấc ngủ, đo đa ký giấc ngủ có thể được sử dụng để giúp điều chỉnh kế hoạch điều trị nếu bệnh nhân được chẩn đoán rối loạn giấc ngủ.
TẠI SAO CẦN THỰC HIỆN KHẢO SÁT NÀY?
Đo đa ký giấc ngủ giúp theo dõi các giai đoạn và chu kỳ giấc ngủ để xác định xem giấc ngủ có bị gián đoạn hay không, thời điểm và nguyên nhân xảy ra.
Quá trình đi vào giấc ngủ thường bắt đầu bằng giai đoạn gọi là ngủ không chuyển động mắt nhanh (NREM). Trong giai đoạn này, điện não đồ (EEG) ghi nhận sóng não chậm đáng kể. Mắt không chuyển động qua lại nhanh trong giai đoạn NREM, ngược với giai đoạn sau của giấc ngủ. Sau một hoặc hai giờ của giai đoạn NREM, não bắt đầu hoạt động trở lại và giai đoạn giấc ngủ có chuyển động mắt nhanh (REM) bắt đầu. Hầu hết các giấc mơ đều xảy ra trong giai đoạn REM.
Bạn thường trải qua nhiều chu kỳ ngủ mỗi đêm, và chu kỳ giữa giai đoạn NREM và REM là khoảng 90 phút. Rối loạn giấc ngủ có thể xảy ra trong giai đoạn này.
Bác sĩ có thể khuyến nghị Đo đa ký giấc ngủ nếu nghi ngờ bạn có:
- Chứng ngưng thở khi ngủ hoặc rối loạn hô hấp liên quan đến giấc ngủ, khi đó bạn có thể ngừng thở rồi thở trở lại trong khi ngủ.
- Rối loạn cử động tay chân theo chu kỳ, bạn sẽ gập và duỗi chân không chủ ý trong khi ngủ. Đôi khi, tình trạng này kết hợp với hội chứng chân không yên.
- Chứng ngủ rũ, bạn cảm thấy buồn ngủ quá mức vào ban ngày và đột ngột buồn ngủ không kìm được.
- Rối loạn hành vi giấc ngủ REM, bạn sẽ có những động tác bạo lực trong giấc mơ khi đang ngủ.
- Hành vi bất thường trong khi ngủ. Bác sĩ có thể thực hiện khảo sát này nếu bạn có các hoạt động bất thường trong khi ngủ, như đi bộ, di chuyển nhiều xung quanh hoặc cử động nhịp nhàng.
- Mất ngủ mạn tính không rõ nguyên nhân. Nếu bạn thường xuyên cảm thấy khó đi vào giấc ngủ hoặc khó ngủ, bác sĩ có thể chỉ định Đo đa ký giấc ngủ.
CÁC NGUY CƠ LÀ GÌ?
Đo đa ký giấc ngủ là một khảo sát không xâm lấn, không gây đau. Tác dụng phụ thường gặp nhất là kích ứng da do băng dính được sử dụng để gắn các đầu cảm biến lên da.
CÁCH CHUẨN BỊ?
Bạn nên tránh đồ uống hoặc thức ăn có chứa cồn hoặc caffeine vào buổi chiều và buổi tối trước khi khảo sát. Rượu bia và caffeine có thể thay đổi kiểu ngủ của bạn và có thể làm các triệu chứng gây rối loạn giấc ngủ trở nên nặng hơn.
Bác sĩ sẽ hỏi bạn về các loại thuốc thường dùng. Hãy đảm bảo kê khai tất cả các loại thuốc đang dùng, bao gồm thuốc không kê đơn. Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả khảo sát giấc ngủ.
Bạn nên cố gắng ngủ ngon trong hai đêm trước khi khảo sát. Khuyến khích không ngủ trưa trước khi khảo sát giấc ngủ.
BẠN CÓ THỂ MONG ĐỢI ĐIỀU GÌ?
Bạn sẽ đến bệnh viện vào buổi tối và ngủ qua đêm để đo đa ký giấc ngủ. Bạn có thể mang theo các vật dụng mà bạn thường sử dụng trước khi ngủ và mặc quần áo ngủ của mình.
Nơi thực hiện đo đa ký giấc ngủ là một phòng đơn, có buồng tắm riêng, ít ánh sáng và yên tĩnh.
Khi bạn đã sẵn sàng đi ngủ, điều dưỡng sẽ đặt các đầu cảm biến lên da đầu, thái dương, ngực và chân của bạn bằng chất kết dính nhẹ, như keo hoặc băng dính. Sau đó đeo một chiếc kẹp nhỏ lên ngón tay hoặc tai của bạn để theo dõi nồng độ oxy trong máu.
Trong khi ngủ, các thông số sau sẽ được ghi lại:
- Sóng não
- Chuyển động mắt
- Nhịp tim
- Kiểu thở
- Nồng độ oxy trong máu
- Tư thế của cơ thể
- Cử động ngực và bụng
- Cử động tay chân
- Tiếng ngáy và các tiếng ồn khác có thể tạo ra trong khi ngủ.
Vào ban đêm, bạn có thể bấm chuông gọi điều dưỡng nếu cần hỗ trợ.
Mặc dù bạn có thể không dễ ngủ hoặc không ngủ ngon ở bệnh viện như ở nhà, nhưng điều này thường không ảnh hưởng đến kết quả khảo sát. Bạn không cần phải ngủ đủ giấc để có kết quả đo đa ký giấc ngủ chính xác.
Vào buổi sáng, điều dưỡng sẽ tháo các đầu cảm biến và bạn có thể xuất viện. Bạn được đặt hẹn để bác sĩ giải thích kết quả khảo sát. Bạn có thể trở lại các hoạt động thường ngày sau khi đo đa ký giấc ngủ.
Một số khảo sát đo đa ký giấc ngủ được thực hiện vào ban ngày bao gồm:
- Khảo sát thời gian tiềm khởi đầu giấc ngủ (MSLT): khảo sát này được thực hiện để kiểm tra mức độ buồn ngủ của bạn trong ngày. MSLT được sử dụng thường xuyên nhất để chẩn đoán chứng ngủ rũ (không có khả năng tỉnh táo vào ban ngày) và tìm nguyên nhân gây ra tình trạng buồn ngủ quá mức vào ban ngày của bạn;
- Khảo sát khả năng duy trì sự tỉnh táo (MWT): khảo sát này được thực hiện để kiểm tra khả năng duy trì sự tỉnh táo khi bạn đang ở trong tình huống dễ gây buồn ngủ.
KẾT QUẢ
Kết quả được ghi nhận trong thời gian đo đa ký giấc ngủ cung cấp rất nhiều thông tin về kiểu ngủ của bạn như:
- Sóng não và chuyển động mắt trong khi ngủ có thể giúp chuyên viên y tế đánh giá các giai đoạn của giấc ngủ và xác định sự gián đoạn trong các giai đoạn có thể xảy ra do rối loạn giấc ngủ, như chứng ngủ rũ và rối loạn hành vi giấc ngủ trong giai đoạn REM;
- Thay đổi nhịp tim và nhịp thở cũng như thay đổi nồng độ oxy trong máu bất thường khi ngủ có thể gợi ý chứng ngưng thở khi ngủ;
- Cử động chân thường xuyên làm gián đoạn giấc ngủ có thể là dấu hiệu của rối loạn cử động chân tay theo chu kỳ;
- Các cử động hoặc hành vi bất thường trong khi ngủ có thể là dấu hiệu của rối loạn hành vi giấc ngủ trong giai đoạn REM hoặc các rối loạn giấc ngủ khác.
Bạn sẽ không được chẩn đoán ngay lập tức. Thông tin thu thập được trong quá trình đo đa ký giấc ngủ đầu tiên sẽ được điều dưỡng đánh giá, sử dụng dữ liệu để lập biểu đồ các giai đoạn và chu kỳ giấc ngủ, sau đó lập báo cáo y khoa. Thông tin này sẽ được bác sĩ xem xét.
Trong lần hẹn tái khám, bác sĩ sẽ giải thích kết quả cho bạn. Dựa trên dữ liệu đã thu thập, bác sĩ sẽ thảo luận các phương pháp điều trị hoặc đánh giá chuyên sâu, nếu cần.
