SINH THIẾT VÀ CHỌC HÚT TỦY XƯƠNG LÀ GÌ?

TẠI SAO CẦN THỰC HIỆN THỦ THUẬT NÀY?

Sinh thiết tủy xương và chọc hút tủy xương giúp cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng của tủy xương và các tế bào máu.

Bác sĩ có thể tiến hành khảo sát tủy xương để:

• Chẩn đoán bệnh hoặc tình trạng liên quan đến tủy xương hoặc các tế bào máu;
• Xác định giai đoạn hoặc tiến triển bệnh;
• Theo dõi việc điều trị bệnh.

Thủ thuật sinh thiết và chọc hút tủy xương có thể được áp dụng cho nhiều tình trạng, bao gồm:

• Các tình trạng về tế bào máu, trong đó có một số loại tế bào máu sản sinh quá ít hoặc quá nhiều như tình trạng giảm hồng cầu, giảm bạch cầu, tăng bạch cầu, giảm tiểu cầu, tăng tiểu cầu, giảm toàn thể huyết cầu và đa hồng cầu;
• Ung thư máu hoặc tủy xương, bao gồm bệnh bạch cầu, u bạch huyết và đa u tủy;
• Ung thư di căn từ các vùng khác như ung thư vú di căn vào tủy xương;
• Chứng nhiễm sắc tố sắt;
• Sốt không rõ nguyên nhân.

CHUẨN BỊ NHƯ THẾ NÀO

Khảo sát tủy xương thường được thực hiện ở khu điều trị ngoại trú mà không cần sự chuẩn bị đặc biệt nào. Tuy nhiên, bệnh nhân có thể:

• Thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc và thực phẩm chức năng đang sử dụng. Một số loại thuốc và thực phẩm chức năng có thể làm tăng nguy cơ chảy máu sau khi sinh thiết và chọc hút tủy xương.
• Thông báo cho bác sĩ nếu bệnh nhân cảm thấy lo lắng về thủ thuật. Hãy trao đổi những lo lắng về cuộc khảo sát với bác sĩ. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thuốc an thần trước khi khảo sát kết hợp với thuốc gây tê (gây tê tại chỗ) tại vị trí đâm kim.

QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN

Thủ thuật có thể được thực hiện trong phòng khám bệnh hoặc tại giường bệnh đối với bệnh nhân nội trú.

Hầu hết các trường hợp chỉ cần gây tê tại chỗ vì khảo sát tủy xương có thể gây đau nhói trong thời gian ngắn. Bệnh nhân sẽ hoàn toàn tỉnh táo trong quá trình thực hiện thủ thuật, nhưng vị trí sinh thiết và chọc hút sẽ được gây tê để giảm đau. Nếu cảm thấy lo lắng về cơn đau, bệnh nhân có thể được chỉ định dùng thuốc qua đường truyền tĩnh mạch để gây mê một phần hay hoàn toàn trong quá trình khảo sát tủy xương.

Việc khảo sát tủy xương thường mất khoảng 10 phút. Quá trình này có thể cần thêm thời gian để chuẩn bị và chăm sóc sau thủ thuật, đặc biệt nếu bệnh nhân cần thuốc an thần qua đường truyền tĩnh mạch.

Chọc hút tủy xương

Dịch tủy xương thường được lấy từ đỉnh chóp của mặt sau xương chậu (mào chậu sau). Đôi khi, có thể lấy ở phía trước hông. Một số trường hợp mẫu được lấy từ xương ngực (xương ức) hoặc, từ phần xương dưới gối đối với trẻ dưới 18 tháng tuổi.

Bệnh nhân sẽ được yêu cầu nằm sấp hay nằm nghiêng (hoặc nằm ngửa nếu thực hiện thủ thuật ở xương ức), cơ thể bệnh nhân sẽ được phủ khăn chỉ để lộ vùng cần thực hiện thủ thuật. Vị trí mà bác sĩ đâm kim sinh thiết sẽ được đánh dấu và sát khuẩn. Khu vực cần lấy mẫu sẽ được “gây tê” bằng thuốc Lidocaine.

Bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ để đưa một cây kim rỗng qua xương và đi vào tủy. Sau khi gắn kim vào ống tiêm, bác sĩ sẽ lấy mẫu dịch lỏng của tủy xương. Bệnh nhân có thể cảm thấy một cơn đau nhói hoặc buốt ngắn. Việc chọc hút tủy xương chỉ mất vài phút và trong một lần thực hiện thủ thuật có thể cần lấy vài mẫu bệnh phẩm.

Đội ngũ nhân viên y tế sẽ kiểm tra để đảm bảo lấy đủ mẫu bệnh phẩm. Hiếm khi nào xảy ra trường hợp không thể lấy dịch lỏng của tủy xương và phải rút kim để thực hiện lại.

Sinh thiết tủy xương

Mẫu mô tủy xương (sinh thiết) thường được lấy từ đỉnh chóp của mặt sau xương chậu (mào chậu sau), đôi khi cũng có thể lấy mẫu sinh thiết ở phía trước hông.

Sau thủ thuật

Ấn nhẹ lên vị trí đâm kim để giúp cầm máu, sau đó băng vị trí này lại.

Nếu có gây tê tại chỗ, bệnh nhân sẽ được yêu cầu nằm ngửa từ 10 đến 15 phút và ấn nhẹ lên vị trí sinh thiết. Sau đó bệnh nhân có thể ra về trong ngày và trở lại các hoạt động bình thường ngay khi cảm thấy đã khỏe lại.

Nếu có an thần qua đường tĩnh mạch, bệnh nhân sẽ được chuyển đến khu vực hồi tỉnh. Bệnh nhân phải sắp xếp để có người thân hoặc bạn bè đưa về nhà và nghỉ ngơi trong 24 giờ.

Bệnh nhân có thể cảm thấy đau trong một tuần hoặc lâu hơn sau khi khảo sát tủy xương. Hãy trao đổi với bác sĩ về việc dùng thuốc giảm đau.

Chăm sóc vị trí thực hiện thủ thuật

Băng vị trí thực hiện thủ thuật và giữ khô ráo trong vòng 24 giờ. Không tắm vòi sen, bồn tắm, bơi lội hoặc sử dụng bồn tắm nước nóng. Sau 24 giờ, bệnh nhân có thể làm ướt vị trí đã làm sinh thiết và chọc hút tủy xương.

Hãy liên hệ với bác sĩ nếu bệnh nhân có dấu hiệu:

• Chảy máu thấm qua băng hoặc chảy máu không ngừng dù đã ấn nhẹ trực tiếp lên vị trí thực hiện thủ thuật;
• Sốt kéo dài;
• Đau hoặc khó chịu nhiều hơn;
• Sưng tại vị trí thực hiện thủ thuật;
• Đỏ hoặc chảy dịch nhiều hơn tại vị trí thực hiện thủ thuật.

Để giảm khó chịu và chảy máu, nên tránh các hoạt động hoặc tập luyện gắng sức trong một hoặc hai ngày.

Nếu xảy ra tình trạng chảy máu sau thủ thuật, ấn nhẹ vào vùng thực hiện thủ thuật

KẾT QUẢ

Mẫu bệnh phẩm tủy xương sẽ được gửi đến phòng xét nghiệm để phân tích. Bác sĩ thường trả kết quả cho bệnh nhân trong một vài ngày nhưng cũng có thể lâu hơn.

Tại phòng xét nghiệm, bác sĩ chuyên khoa huyết học hoặc bác sĩ chuyên phân tích mẫu sinh thiết (bác sĩ giải phẫu bệnh) sẽ đánh giá mẫu bệnh phẩm để xác định tủy xương của bệnh nhân có sản sinh đủ số lượng tế bào máu khỏe mạnh hay không cũng như để phát hiện các tế bào bất thường. Các thông tin này có thể giúp bác sĩ:

• Xác định hoặc loại trừ chẩn đoán;Xác định mức độ tiến triển bệnh;
• Đánh giá mức độ hiệu quả của phương pháp điều trị.

Tùy thuộc vào kết quả khảo sát mà bệnh nhân có thể cần thực hiện các xét nghiệm tiếp theo.