Tại sao bạn hay mắc các bệnh về tiêu hóa dù đã ăn uống khoa học?

Bệnh về tiêu hóa là vấn đề mà nhiều người gặp phải kể cả khi duy trì chế độ ăn uống khoa học. Không ít trường hợp vẫn mắc các bệnh về đường tiêu hóa dù thực đơn hằng ngày luôn cân bằng với rau xanh, thực phẩm giàu dinh dưỡng và hạn chế đồ chế biến sẵn. Nguyên nhân không chỉ nằm ở thực phẩm mà còn liên quan đến cách ăn, thói quen sinh hoạt và yếu tố cơ địa. Vậy nguyên nhân dẫn đến các bệnh về đường tiêu hóa thực sự là gì và làm thế nào để bảo vệ hệ tiêu hóa một cách toàn diện?

1. Làm gì khi chế độ ăn uống lành mạnh vẫn không cứu được hệ tiêu hóa?

Bạn đã áp dụng chế độ ăn uống khoa học, chọn thực phẩm sạch, tăng cường rau xanh, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn nhưng hệ tiêu hóa vẫn gặp vấn đề? Đầy bụng, khó tiêu, táo bón hay những bệnh về tiêu hóa vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến chất lượng sống của bạn? Nguyên nhân có thể không nằm ở thực phẩm bạn lựa chọn, mà ở những yếu tố ít ai ngờ tới nhưng lại có tác động lớn đến đường ruột.

1.1. Khi chế độ ăn uống lành mạnh chưa phù hợp với hệ tiêu hóa

Không phải mọi chế độ ăn uống tốt cho sức khỏe đều phù hợp với tất cả mọi người. Hệ tiêu hóa của mỗi người có sự khác biệt, chịu tác động từ gen di truyền, hệ vi sinh đường ruột và khả năng dung nạp thực phẩm. Ví dụ, nhiều người tin rằng tăng cường chất xơ từ rau xanh sẽ hỗ trợ tiêu hóa, nhưng nếu cơ thể chưa thích nghi hoặc thiếu nước, chất xơ có thể khiến tình trạng táo bón trở nên nghiêm trọng hơn.

Tương tự, xu hướng ăn ít gluten hoặc cắt giảm lactose có thể không cần thiết đối với những người không có cơ địa nhạy cảm. Việc loại bỏ hoàn toàn nhóm thực phẩm này có thể dẫn đến mất cân bằng vi khuẩn đường ruột, ảnh hưởng đến quá trình hấp thu dinh dưỡng. Ngoài ra, một số người có hệ tiêu hóa nhạy cảm với thực phẩm lên men như sữa chua hay kombucha – thay vì cải thiện sức khỏe đường ruột, những thực phẩm này có thể gây đầy hơi, khó chịu.

1.2. Thói quen ăn uống vô tình làm suy yếu hệ tiêu hóa

Không chỉ thực phẩm, mà cách ăn uống cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng tránh các bệnh về tiêu hóa. Nhiều người có thói quen ăn nhanh, nhai vội hoặc ăn khi căng thẳng, làm tăng gánh nặng cho dạ dày. Bên cạnh đó, một số cách kết hợp thực phẩm không hợp lý cũng khiến hệ tiêu hóa gặp vấn đề gây ra các bệnh về tiêu hóa. Chẳng hạn, ăn trái cây ngay sau bữa ăn chính có thể gây lên men trong dạ dày, dẫn đến đầy hơi, khó tiêu.

Ngoài ra, thói quen uống nhiều nước trong bữa ăn tưởng chừng tốt nhưng thực tế lại làm loãng dịch vị tiêu hóa, giảm hiệu quả phân hủy thức ăn. Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến các bệnh về đường tiêu hóa mà ít ai để ý.

Dù chế độ ăn uống có khoa học đến đâu, nếu không phù hợp với cơ địa và không được áp dụng đúng cách, nguy cơ mắc bệnh về đường tiêu hóa vẫn có thể xảy ra. Để bảo vệ hệ tiêu hóa, điều quan trọng không chỉ là chọn thực phẩm lành mạnh mà còn cần chú ý đến cách ăn, thói quen sinh hoạt và khả năng thích ứng của từng cơ thể.

2. Những lý do ít ai nghĩ đến khiến hệ tiêu hóa luôn gặp vấn đề

Lý do dẫn đến các bệnh về tiêu hóa đôi khi không nằm ở thực phẩm bạn lựa chọn, mà ở những yếu tố ít ai ngờ đến nhưng có tác động mạnh mẽ đến hệ tiêu hóa.

2.1. “Ăn uống khoa học” nhưng không phù hợp với cơ địa

Chế độ ăn uống lành mạnh không phải lúc nào cũng phù hợp với mọi hệ tiêu hóa. Mỗi người có một hệ vi sinh đường ruột và khả năng dung nạp thực phẩm khác nhau. Nếu không hiểu rõ cơ địa, việc ăn uống khoa học vẫn có thể gây rối loạn tiêu hóa.

Ví dụ: Bổ sung nhiều rau xanh giúp tăng cường chất xơ, nhưng đối với một số người, việc tiêu thụ quá nhiều lại gây đầy hơi, chướng bụng. Hoặc việc cắt giảm gluten hay lactose khi cơ thể không có vấn đề về khả năng dung nạp có thể làm mất cân bằng vi khuẩn đường ruột, ảnh hưởng đến quá trình hấp thu dinh dưỡng. Ngay cả thực phẩm lên men như sữa chua, kim chi, kombucha – vốn được xem là tốt cho hệ tiêu hóa cũng có thể gây tiêu chảy hoặc đau bụng nếu hệ vi sinh đường ruột không đủ ổn định.

Điều quan trọng là lắng nghe cơ thể và điều chỉnh chế độ ăn uống sao cho phù hợp, thay vì chạy theo các xu hướng dinh dưỡng phổ biến.

2.2. Ăn uống đúng nhưng kết hợp sai cách

Một chế độ ăn uống lành mạnh chưa chắc đã hiệu quả nếu thực phẩm được kết hợp sai cách. Sự tương tác giữa các nhóm thực phẩm có thể ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa, làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng và gây rối loạn đường ruột, dẫn đến các bệnh về tiêu hóa.

Chẳng hạn, ăn trái cây ngay sau bữa chính có thể làm tăng quá trình lên men trong dạ dày, dẫn đến đầy hơi, khó tiêu. Một số sự kết hợp thực phẩm không phù hợp, như uống sữa cùng với trái cây chua, có thể làm kết tủa protein trong sữa, gây khó tiêu và giảm khả năng hấp thu canxi. Ngoài ra, thói quen uống quá nhiều nước trong bữa ăn có thể làm loãng dịch vị tiêu hóa, khiến dạ dày hoạt động kém hiệu quả hơn.

Việc hiểu rõ cách kết hợp thực phẩm không chỉ giúp tối ưu hóa quá trình tiêu hóa mà còn cải thiện sức khỏe đường ruột một cách tự nhiên, ngăn ngừa bệnh về tiêu hóa cũng như loại bỏ các nguyên nhân dẫn đến bệnh về đường tiêu hóa.

2.3. Chế độ ăn lành mạnh nhưng thời gian ăn uống không hợp lý

Không chỉ thực phẩm, thời gian ăn uống cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì một hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

Ăn tối quá muộn làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày và rối loạn nhu động ruột. Ngược lại, bỏ bữa sáng nhưng lại ăn nhiều vào bữa tối có thể khiến đồng hồ sinh học của hệ tiêu hóa bị xáo trộn, làm chậm quá trình chuyển hóa thức ăn. Ngoài ra, dù ăn đúng giờ nhưng ăn quá nhanh, không nhai kỹ cũng có thể gây áp lực lên dạ dày, khiến quá trình tiêu hóa trở nên khó khăn hơn. Đây là những nguyên nhân dẫn đến các bệnh về đường tiêu hóa thường gặp.

Thiết lập thói quen ăn uống điều độ, đúng giờ, kết hợp với việc nhai chậm, nhai kỹ sẽ giúp giảm áp lực lên hệ tiêu hóa, hạn chế nguy cơ mắc các bệnh về tiêu hóa.

2.4. Hệ vi sinh đường ruột bị phá vỡ mà bạn không biết

Sự cân bằng của hệ vi sinh đường ruột đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe tiêu hóa. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố có thể phá vỡ sự cân bằng này mà ít ai để ý.

Chế độ ăn chứa nhiều thực phẩm tinh chế – dù vẫn đảm bảo lành mạnh – có thể làm giảm số lượng vi khuẩn có lợi trong đường ruột. Việc lạm dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc giảm đau cũng có thể tiêu diệt hệ vi sinh có lợi, khiến hệ tiêu hóa trở nên nhạy cảm hơn. Ngoài ra, việc tiếp xúc thường xuyên với chất khử trùng, hóa chất từ thực phẩm hay môi trường sống có thể ảnh hưởng đến hệ vi khuẩn đường ruột, làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa.

Bổ sung lợi khuẩn một cách tự nhiên thông qua chế độ ăn uống đa dạng và hạn chế các yếu tố gây hại là chìa khóa để duy trì một hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

2.5. Yếu tố bẩm sinh và gen di truyền ảnh hưởng đến tiêu hóa

Một số vấn đề tiêu hóa không đến từ thói quen ăn uống mà bắt nguồn từ yếu tố bẩm sinh và di truyền.

Ví dụ: Những người gốc Đông Á có tỷ lệ bất dung nạp lactose cao hơn so với các nhóm dân cư khác, khiến họ gặp khó khăn khi tiêu thụ sữa và các chế phẩm từ sữa. Một số người khác có khuynh hướng mắc các rối loạn tiêu hóa di truyền như hội chứng ruột kích thích, gây ảnh hưởng đến nhu động ruột và khả năng tiêu hóa thức ăn.

Dù yếu tố di truyền không thể thay đổi, nhưng việc hiểu rõ cơ địa của bản thân có thể giúp điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp để giảm thiểu các vấn đề về đường tiêu hóa, tránh gặp phải các bệnh về tiêu hóa.

2.6. Tâm trạng và cảm xúc tác động trực tiếp đến hệ tiêu hóa

Não bộ và hệ tiêu hóa có mối liên kết chặt chẽ. Những cảm xúc tiêu cực như căng thẳng, lo âu, áp lực có thể ảnh hưởng đến hoạt động của đường ruột mà không cần yếu tố thực phẩm tác động.

Khi căng thẳng, hệ thần kinh có thể kích thích ruột co bóp bất thường, gây ra các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng căng thẳng kéo dài có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về tiêu hóa như viêm loét dạ dày, hội chứng ruột kích thích.

Quản lý căng thẳng thông qua các phương pháp thư giãn như thiền, yoga, hoặc đơn giản là duy trì giấc ngủ đủ và chế độ sinh hoạt lành mạnh có thể giúp cải thiện sức khỏe tiêu hóa đáng kể.

Hệ tiêu hóa có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố mà không chỉ đơn thuần là chế độ ăn uống. Từ cách kết hợp thực phẩm, thời gian ăn, sự cân bằng hệ vi sinh đường ruột cho đến yếu tố di truyền và tâm lý – tất cả đều có thể góp phần gây ra các bệnh về tiêu hóa. Hiểu rõ nguyên nhân và điều chỉnh thói quen sinh hoạt sẽ giúp bảo vệ hệ tiêu hóa tốt hơn, nâng cao chất lượng sống. Mặc khác, đây cũng là cách phòng tránh các bệnh về đường tiêu hóa và góp phần bảo vệ sức khỏe toàn diện.

3. Những quan niệm sai lầm khiến bạn vẫn mắc bệnh về tiêu hóa dù đã ăn uống lành mạnh

3.1. Ăn nhiều chất xơ luôn tốt cho tiêu hóa?

Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động bình thường của hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, quan niệm “càng nhiều chất xơ càng tốt” không phải lúc nào cũng đúng. Việc tiêu thụ quá mức chất xơ mà không cung cấp đủ nước có thể gây táo bón – một trong số các bệnh về tiêu hóa phổ biến thay vì hỗ trợ nhu động ruột. Theo khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, một người trưởng thành nên tiêu thụ khoảng 25 – 30g chất xơ mỗi ngày kết hợp với lượng nước đầy đủ để giúp thức ăn di chuyển dễ dàng trong đường ruột.

Ngoài ra, không phải tất cả các loại chất xơ đều có lợi với mọi người. Chất xơ không hòa tan (có trong lúa mì nguyên cám, rau củ) giúp tăng khối lượng phân, nhưng nếu ăn quá nhiều khi hệ tiêu hóa đang nhạy cảm, có thể dẫn đến đầy hơi, chướng bụng. Trong khi đó, chất xơ hòa tan (có trong yến mạch, táo, đậu) có khả năng hấp thụ nước, làm chậm quá trình tiêu hóa, giúp kiểm soát đường huyết và cholesterol.

3.2. Bổ sung probiotic càng nhiều càng tốt?

Men vi sinh (probiotic) thường được quảng bá như một giải pháp tuyệt vời để duy trì hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh, giúp bạn hạn chế gặp phải các bệnh về tiêu hóa. Nhưng sự thật là không phải ai cũng cần bổ sung probiotic và không phải mọi loại probiotic đều có tác dụng giống nhau. Hệ vi sinh vật đường ruột của mỗi người là độc nhất, do đó việc bổ sung bừa bãi có thể làm mất cân bằng hệ vi khuẩn vốn có.

Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Gastroenterology chỉ ra rằng việc bổ sung probiotic không phù hợp có thể gây rối loạn vi khuẩn đường ruột, dẫn đến các triệu chứng của một số bệnh về tiêu hóa như đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón. Một số chủng vi khuẩn có lợi như Lactobacillus hoặc Bifidobacterium có thể giúp cải thiện tiêu hóa, nhưng cũng có những trường hợp cần đến sự hướng dẫn của chuyên gia trước khi sử dụng. Đặc biệt, những người có hội chứng ruột kích thích (IBS) hoặc các bệnh lý tiêu hóa mạn tính cần thận trọng khi dùng men vi sinh.

3.3. Chế độ ăn kiêng “chuẩn mực” trên mạng luôn tốt?

Ngày nay, nhiều chế độ ăn uống lành mạnh được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội như ăn thuần chay, keto, low-carb hay nhịn ăn gián đoạn. Tuy nhiên, không có một chế độ ăn nào là hoàn hảo cho tất cả mọi người. Việc áp dụng một chế độ ăn không phù hợp với thể trạng có thể gây mất cân bằng dinh dưỡng, ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa, gây ra nhiều bệnh về tiêu hóa.

Ví dụ: Chế độ ăn ít gluten đang được nhiều người theo đuổi, nhưng thực tế, chỉ những người bị bệnh celiac hoặc có chứng không dung nạp gluten mới cần loại bỏ hoàn toàn gluten khỏi thực đơn. Đối với những người không có vấn đề về tiêu hóa gluten, việc kiêng khem quá mức có thể làm giảm lượng chất xơ tự nhiên từ ngũ cốc nguyên hạt, gây táo bón và mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Tương tự, việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm lên men như kim chi, sữa chua, kombucha vì nghĩ rằng chúng tốt cho đường ruột cũng có thể gây phản tác dụng. Đối với những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm, thực phẩm lên men có thể gây đầy hơi hoặc làm tăng triệu chứng trào ngược dạ dày. Vì vậy, thay vì chạy theo các xu hướng dinh dưỡng, hãy lắng nghe cơ thể và điều chỉnh chế độ ăn phù hợp với nhu cầu cá nhân.

Một chế độ ăn uống lành mạnh không chỉ dựa trên việc lựa chọn thực phẩm tốt mà còn phải phù hợp với cơ địa và thói quen sinh hoạt của từng người. Hiểu đúng về chất xơ, probiotic và các chế độ ăn phổ biến sẽ giúp bạn duy trì một hệ tiêu hóa khỏe mạnh, tránh những sai lầm có thể khiến bệnh lý tiêu hóa kéo dài dù đã cố gắng cải thiện thói quen ăn uống.

4. Cách tối ưu hóa hệ tiêu hóa để không còn bị bệnh dù đã ăn uống khoa học

• Lắng nghe cơ thể thay vì chạy theo chế độ ăn uống “chuẩn”. Mỗi người có cơ địa tiêu hóa khác nhau, hãy thử nghiệm và điều chỉnh chế độ ăn phù hợp với bản thân.
• Ăn uống đúng cách, không chỉ đúng thực phẩm. Tập trung vào cách ăn: nhai kỹ, ăn chậm, kết hợp thực phẩm hợp lý.
• Quản lý căng thẳng, cải thiện giấc ngủ. Căng thẳng ảnh hưởng trực tiếp đến tiêu hóa, cần học cách thư giãn và ngủ đủ giấc.
• Bảo vệ hệ vi sinh đường ruột. Hạn chế kháng sinh, sử dụng probiotic đúng cách, bổ sung thực phẩm lên men vừa phải.

5. Kết luận: Đừng để những lầm tưởng về “ăn uống khoa học” khiến bạn mắc bệnh về tiêu hóa mãi mãi!

Nhiều người tin rằng chỉ cần duy trì chế độ ăn uống lành mạnh là đủ để bảo vệ hệ tiêu hóa tránh được các bệnh về tiêu hóa. Tuy nhiên, thực tế không đơn giản như vậy. Để đạt được sức khỏe tiêu hóa tối ưu, chúng ta cần xem xét toàn diện hơn, bao gồm cả thói quen sinh hoạt và đặc điểm cơ địa cá nhân.

5.1 Tầm quan trọng của việc hiểu rõ cơ thể và thói quen sinh hoạt

Mỗi người có một cơ địa và phản ứng khác nhau đối với thực phẩm. Việc áp dụng một chế độ ăn uống mà không xem xét đến nhu cầu và đặc điểm riêng có thể dẫn đến các vấn đề tiêu hóa. Ngoài ra, thói quen sinh hoạt như mức độ hoạt động thể chất, giấc ngủ và quản lý căng thẳng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tiêu hóa.

5.2 Lời khuyên từ chuyên gia

Theo các chuyên gia y tế, để có một hệ tiêu hóa khỏe mạnh, việc xác định nguyên nhân gốc rễ của vấn đề là cần thiết, thay vì chỉ tập trung vào chế độ ăn uống. Điều này đòi hỏi sự tư vấn và hướng dẫn từ các chuyên gia y tế có kinh nghiệm.

5.3 Bệnh viện FV – Địa chỉ tin cậy giúp bạn bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa

Bệnh viện FV tự hào sở hữu đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực tiêu hóa. Với trang thiết bị hiện đại và các phương pháp điều trị tiên tiến, Bệnh viện FV có khả năng xác định chính xác nguyên nhân gây ra các bệnh về đường tiêu hóa và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Sự kết hợp hội chẩn đa chuyên khoa tại Bệnh viện FV đảm bảo hiệu quả điều trị cao và giảm nguy cơ tái phát.

Khoa Tiêu Hóa – Gan Mật của Bệnh viện FV có khả năng chẩn đoán và điều trị hầu hết các bệnh thường gặp về tiêu hóa và gan mật. Với sự kết hợp giữa đội ngũ nhân viên lành nghề, các trang thiết bị hiện đại và những phác đồ điều trị chuẩn mực, khoa luôn hết lòng mang lại cho bệnh nhân chất lượng phục vụ quốc tế với chi phí phù hợp. 

Thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa II Bùi Nhuận Quý, Trưởng khoa Tiêu Hóa & Gan Mật tại Bệnh viện FV, đã chia sẻ về việc ứng dụng các kỹ thuật hiện đại trong điều trị bệnh lý tiêu hóa và gan mật tại FV. Ông cho biết, trung bình mỗi năm, khoa Tiêu Hóa & Gan Mật tiếp nhận hơn 14.000 bệnh nhân. Khoa cũng áp dụng hầu hết các kỹ thuật tiên tiến hiện nay như: nội soi viên nang, siêu âm nội soi (EUS), đo trợ kháng (HRM), nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) và Spyglass, siêu âm đàn hồi (FibroScan),… đã giúp nâng cao khả năng chẩn đoán và điều trị các bệnh lý liên quan đến hệ tiêu hóa, cũng như trong tầm soát và phòng ngừa ung thư.

1. Quý nhấn mạnh vai trò của EUS trong việc đánh giá sớm các giai đoạn ung thư đường tiêu hóa, cũng như sử dụng các kỹ thuật tiên tiến như: bóc tách dưới niêm mạc qua nội soi (ESD) và cắt hớt niêm mạc (EMR) trong điều trị sớm, tiền ung thư. Ngoài ra, thiết bị đo pH trợ kháng 24h, sắp được FV áp dụng, hứa hẹn mang lại hiệu quả trong chẩn đoán và điều trị bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).

Ngoài ra, bác sĩ Quý cũng khẳng định tầm quan trọng của việc tiếp cận đa chuyên khoa đối với quá trình điều trị các bệnh về tiêu hóa và gan mật, nhằm mang lại hiệu quả điều trị tối ưu cho bệnh nhân. 

Với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và trang thiết bị hiện đại, Bệnh viện FV là địa chỉ đáng tin cậy để khám và điều trị các bệnh về tiêu hóa. Để được hướng dẫn và điều trị kịp thời, quý khách hàng nên đặt lịch khám sức khỏe tiêu hóa định kỳ tại Bệnh viện FV.

Để duy trì một hệ tiêu hóa khỏe mạnh, việc khám sức khỏe tiêu hóa định kỳ là vô cùng quan trọng. Bệnh viện FV cung cấp dịch vụ khám sức khỏe tiêu hóa toàn diện, giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề tiềm ẩn. Hãy đặt lịch khám tại Bệnh viện FV để nhận được sự chăm sóc tốt nhất cho hệ tiêu hóa của bạn.

Liên hệ Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 54 11 33 33
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/
• Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Nam Sài Gòn (Phú Mỹ Hưng), Q7, Tp HCM