Ung thư sắc tố là gì? Hiểu đúng về ung thư hắc tố và bệnh lý sắc tố da

“Ung thư sắc tố là gì?” – Đây là câu hỏi được nhiều người quan tâm. Tuy nhiên, trong quá trình tìm hiểu về ung thư hắc tố, không ít người nhầm lẫn với các thuật ngữ liên quan đến sắc tố da, dẫn đến sự xuất hiện của thuật ngữ “ung thư sắc tố”. Vậy, cần hiểu đúng như thế nào về các rối loạn sắc tố da và ung thư hắc tố?

Bài viết dưới đây sẽ giúp làm rõ tính chuẩn xác về mặt y khoa của các thuật ngữ. Đồng thời nâng cao nhận thức về việc bảo vệ da, giúp phòng tránh các bệnh lý da liễu nguy hiểm.

1. Sắc tố da là gì? Phân biệt bệnh lý sắc tố da và ung thư hắc tố

Nhiều người muốn biết ung thư hắc tố là gì nhưng vì nhầm lẫn giữa hắc tố và sắc tố nên thường tìm kiếm thông tin: “Ung thư sắc tố là gì?”. Để hiểu đúng về các thuật ngữ, chúng ta cần nắm rõ về sắc tố da và ung thư hắc tố. 

1.1 Sắc tố da là gì?

Sắc tố da là yếu tố quyết định màu sắc của da, tóc và mắt ở con người. Thành phần chính tạo nên sắc tố da là melanin, một loại sắc tố tự nhiên do tế bào melanocyte (tế bào hắc tố) sản xuất trong lớp biểu bì của da.

Melanin có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ da khỏi tác động của tia cực tím (UV) từ ánh nắng mặt trời. Khi da tiếp xúc với ánh nắng, cơ thể sẽ sản sinh nhiều melanin hơn, khiến da trở nên sạm hơn, đây là cơ chế tự nhiên để giảm tổn thương da do bức xạ UV.

1.2 Ung thư hắc tố là gì?

1.2.1 Ung thư hắc tố (Melanoma) – Loại ung thư da nguy hiểm nhất

Ung thư hắc tố (melanoma) là loại ung thư da nguy hiểm nhất. Bệnh tiến triển nhanh chóng và có khả năng di căn đến bất kỳ cơ quan nào trong cơ thể nếu không được phát hiện sớm.

Khối u hắc tố hình thành từ các tế bào hắc tố (melanocytes) – loại tế bào sản xuất melanin, sắc tố quyết định màu da. Hầu hết các khối u hắc tố có màu đen hoặc nâu, tuy nhiên, một số có thể có màu hồng, đỏ, tím hoặc có màu trùng với màu da.

1.2.2 Ung thư hắc tố và tầm quan trọng của phát hiện sớm

Mặc dù ít phổ biến hơn so với ung thư biểu mô tế bào đáy (BCC) và ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC), ung thư hắc tố lại nguy hiểm hơn nhiều do khả năng lan rộng nhanh chóng. Việc phát hiện và điều trị ở giai đoạn sớm có thể quyết định đến tiên lượng của bệnh nhân. 

Khoảng 30% trường hợp ung thư hắc tố khởi phát từ nốt ruồi có sẵn, những trường hợp còn lại hình thành trên các vùng da bình thường. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi những thay đổi trên da, ngay cả khi không xuất hiện nốt ruồi bất thường.

Số lượng nốt ruồi trên cơ thể cũng có thể là một yếu tố dự báo nguy cơ phát triển ung thư hắc tố. Những người có nhiều nốt ruồi hoặc tiền sử gia đình mắc ung thư da hắc tố có nguy cơ cao hơn. Do tốc độ phát triển nhanh của loại ung thư này, bất kỳ sự chậm trễ nào trong điều trị đều có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiên lượng.

Phát hiện sớm là yếu tố quan trọng hàng đầu, vì ung thư hắc tố có tỷ lệ chữa khỏi lên đến 99% nếu được chẩn đoán ở giai đoạn đầu. Thành công trong điều trị ung thư hắc tố phụ thuộc trực tiếp vào độ sâu xâm lấn của khối u, do đó, việc kiểm tra da định kỳ và thăm khám chuyên khoa khi có dấu hiệu của ung thư da là điều vô cùng cần thiết.

1.3 Các bệnh lý liên quan đến sự thay đổi sắc tố da

Sự thay đổi sắc tố da có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, bao gồm yếu tố di truyền, rối loạn nội tiết, tác động môi trường hoặc bệnh lý tiềm ẩn. Những thay đổi này có thể biểu hiện dưới dạng tăng sắc tố (da sẫm màu hơn) hoặc giảm sắc tố (da nhạt màu hoặc mất màu). Dưới đây là một số bệnh lý phổ biến liên quan đến rối loạn sắc tố da:

1.3.1 Bệnh lý gây tăng sắc tố da

Tăng sắc tố da xảy ra khi cơ thể sản xuất quá nhiều melanin, dẫn đến sự xuất hiện của các vùng da sẫm màu hơn so với vùng da xung quanh.

• Nám da (Melasma)
• Tàn nhang (Freckles)
• Đồi mồi (Lentigines)
• Tăng sắc tố sau viêm (Post-inflammatory Hyperpigmentation – PIH)

1.3.2 Bệnh lý gây giảm sắc tố da

Giảm sắc tố da xảy ra khi da sản xuất ít hoặc không sản xuất melanin, khiến một số vùng da trở nên nhạt màu hoặc trắng.

• Bạch biến (Vitiligo
• Bạch tạng (Albinism)
• Giảm sắc tố sau viêm (Post-inflammatory Hypopigmentation)
• Lang ben (Tinea Versicolor)

1.3.3 Bệnh lý có thể gây cả tăng và giảm sắc tố da

Một số bệnh lý có thể gây ra cả vùng da tăng sắc tố lẫn giảm sắc tố, tạo ra sự không đồng đều về màu da.

• Bệnh Addison: Rối loạn tuyến thượng thận khiến da bị tăng sắc tố (đặc biệt ở vùng da tiếp xúc với ánh nắng, nếp gấp da) nhưng cũng có thể gây mất sắc tố cục bộ.
• Bệnh Lupus ban đỏ hệ thống (SLE): Một bệnh tự miễn có thể gây ra tổn thương da, dẫn đến cả tăng sắc tố và giảm sắc tố ở các vùng khác nhau trên cơ thể.
• Bệnh phong (Hansen’s Disease): Do vi khuẩn Mycobacterium leprae gây ra, có thể làm tổn thương dây thần kinh và da, dẫn đến các mảng da mất sắc tố hoặc sẫm màu hơn.

1.4 Phân biệt bệnh lý sắc tố da và ung thư hắc tố

Thông qua một số phân tích dưới đây, hãy cùng phân biệt bệnh lý sắc tố da và ung thư hắc tố để xác định lại thuật ngữ “ung thư sắc tố là gì” có chính xác hay không. 

1.4.1 Phân biệt thuật ngữ “sắc tố” và “hắc tố”

Trong y học và da liễu, hai thuật ngữ “sắc tố da” và “hắc tố da” thường được sử dụng, nhưng có sự khác biệt về ý nghĩa:

1.4.1.1 Sắc tố da (Skin Pigmentation)

Khái niệm: Sắc tố da là thuật ngữ chỉ chung về các màu da, quyết định màu da của mỗi người.

Thành phần của các sắc tố quan trọng trong da bao gồm:

• Melanin: Quyết định màu da, tóc, mắt.
• Carotene: Tạo sắc vàng cam, chủ yếu từ thực phẩm.
• Hemoglobin: Góp phần tạo sắc đỏ hồng của da nhờ vào lượng máu lưu thông.

Yếu tố tác động: Sắc tố da có thể thay đổi do di truyền, tiếp xúc với ánh nắng, nội tiết tố hoặc bệnh lý.

1.4.1.2 Hắc tố da (Melanin – Skin Pigment)

Khái niệm: Hắc tố da là một dạng sắc tố cụ thể, chính là melanin, có vai trò chính trong việc quyết định màu da, tóc và mắt của con người.

Chức năng:

• Bảo vệ da: Melanin hấp thụ và phân tán tia cực tím (UV), giúp giảm tác hại từ ánh nắng mặt trời.
• Tạo màu da: Mức độ sản xuất melanin quyết định sự sáng hay tối của làn da.

Phân loại melanin:

• Eumelanin: Hắc tố có màu đen hoặc nâu, phổ biến ở người có da sẫm màu.
• Pheomelanin: Hắc tố có màu đỏ hoặc vàng, thường có nhiều hơn ở người tóc đỏ hoặc da sáng.

So sánh tổng quan về sắc tố da và hắc tố da:

Tóm lại:

• “Sắc tố da” là thuật ngữ rộng, bao gồm nhiều loại sắc tố trong da.
• “Hắc tố da” chính là melanin, một loại sắc tố quan trọng quyết định màu da và bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV.
• Các bệnh lý về sắc tố da thường liên quan đến sự thay đổi trong sản xuất melanin.

1.4.2 Phân biệt bệnh lý sắc tố da và ung thư hắc tố

1.4.2.1 Bệnh lý sắc tố da

Định nghĩa: Là nhóm bệnh liên quan đến sự thay đổi trong sản xuất hoặc phân bố melanin (hắc tố da), gây ra tình trạng da sẫm màu (tăng sắc tố) hoặc nhạt màu (giảm sắc tố).

Nguyên nhân: Thay đổi nội tiết, di truyền, viêm da, nhiễm trùng, tác động của tia UV hoặc bệnh lý tự miễn.

Tính chất: Không phải ung thư, không gây đột biến tế bào ác tính.

Dạng bệnh phổ biến:

• Tăng sắc tố: Nám da, tàn nhang, đồi mồi, tăng sắc tố sau viêm.
• Giảm sắc tố: Bạch biến, bạch tạng, lang ben, giảm sắc tố sau viêm.

Tiến triển: Không đe dọa tính mạng nhưng có thể ảnh hưởng thẩm mỹ và tâm lý người bệnh.

Điều trị:

• Tăng sắc tố: Dùng kem làm sáng da, laser, điều chỉnh nội tiết, chống nắng.
• Giảm sắc tố: Quang trị liệu, thuốc kích thích sản xuất melanin, ghép da trong trường hợp nặng.

1.4.2.2. Ung thư hắc tố (Melanoma)

Định nghĩa: Là một dạng ung thư da ác tính, xảy ra khi các tế bào hắc tố (melanocytes) phát triển không kiểm soát và xâm lấn các mô xung quanh hoặc di căn.

Nguyên nhân: Đột biến gen do tia UV, di truyền, tiếp xúc hóa chất độc hại.

Tính chất: Là bệnh ung thư nguy hiểm nhất trong các loại ung thư da, có khả năng lan rộng nhanh.

Dấu hiệu nhận biết (ABCDE):

• A (Asymmetry): Hình dạng bất đối xứng.
• B (Border): Bờ viền không đều, nham nhở.
• C (Color): Màu sắc không đồng nhất (đen, nâu, đỏ, xanh…).
• D (Diameter): Đường kính lớn hơn 6mm.
• E (Evolving): Thay đổi về kích thước, màu sắc, hình dạng theo thời gian.

Tiến triển: Nguy hiểm, có thể di căn đến cơ quan nội tạng và gây tử vong nếu không điều trị kịp thời.

Điều trị:

• Phẫu thuật cắt bỏ khối u.
• Liệu pháp miễn dịch, hóa trị, xạ trị nếu có di căn.
• Liệu pháp nhắm trúng đích với đột biến gen BRAF.

So sánh tổng quan:

Tóm lại:

• Bệnh lý sắc tố da chỉ ảnh hưởng đến màu sắc da mà không phải ung thư, trong khi ung thư hắc tố là bệnh ác tính nguy hiểm.
• Nếu có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ u hắc tố (nốt ruồi thay đổi bất thường), cần đến bệnh viện để tầm soát ung thư da.

1.5 Lý giải hiểu lầm về thuật ngữ: “Ung thư sắc tố da là gì?” 

1.5.1. Vì sao nhiều người tìm kiếm “ung thư sắc tố da” thay vì “ung thư hắc tố”?

Nhiều người nhầm lẫn giữa thuật ngữ “sắc tố da” và “hắc tố da”, dẫn đến việc sử dụng sai cụm từ “ ung thư sắc tố là gì? ” khi muốn tìm kiếm thông tin về ung thư hắc tố (melanoma). Có một số nguyên nhân chính dẫn đến sự hiểu lầm này:

1.5.1.1 Sự nhầm lẫn giữa “sắc tố” và “hắc tố”:

• Sắc tố da (Skin Pigmentation): Là thuật ngữ chung chỉ màu sắc của da, do nhiều yếu tố quyết định, bao gồm melanin, hemoglobin và carotenoid.
• Hắc tố da (Melanin): Là sắc tố quan trọng nhất quyết định màu da, do tế bào hắc tố (melanocytes) sản xuất.
• Ung thư hắc tố (Melanoma): Là bệnh ung thư ác tính phát sinh từ tế bào hắc tố.

1.5.1.2 Dịch thuật và thuật ngữ chưa chính xác:

Trong tiếng Anh, melanoma được hiểu là ung thư xuất phát từ melanocytes (tế bào hắc tố). Khi dịch sang tiếng Việt, một số người không quen với thuật ngữ hắc tố nên thay thế bằng sắc tố, dẫn đến sai lệch khái niệm.

“Sắc tố” là thuật ngữ chung, trong khi “hắc tố” mới là thành phần cụ thể liên quan đến ung thư da ác tính.

1.5.1.3 Nhầm lẫn với các bệnh lý sắc tố da:

Một số bệnh lý sắc tố như nám da, tàn nhang, bạch biến cũng liên quan đến sự thay đổi màu da, khiến nhiều người nghĩ rằng ung thư hắc tố chỉ là một dạng rối loạn sắc tố da thay vì một loại ung thư nguy hiểm.

Điều này có thể khiến người bệnh chủ quan hoặc tìm kiếm sai hướng trong việc phát hiện và điều trị, dẫn đến sự xuất hiện của từ khóa: “ung thư sắc tố là gì?”.

1.5.2. Tác động của việc dùng sai thuật ngữ

Việc sử dụng thuật ngữ không chính xác như “ung thư sắc tố là gì” có thể gây ra hậu quả đáng tiếc.

1.5.2.1 Hiểu sai về mức độ nguy hiểm của bệnh

“Ung thư sắc tố da” có thể khiến nhiều người lầm tưởng rằng bệnh chỉ liên quan đến thay đổi màu da thông thường, không phải một dạng ung thư có thể di căn và đe dọa tính mạng.

1.5.2.2 Tìm kiếm thông tin sai lệch

Khi tra cứu “ung thư sắc tố da”, người bệnh có thể không tìm thấy thông tin chính xác về melanoma, bỏ lỡ cơ hội hiểu đúng và phát hiện sớm.

1.5.2.3 Chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị

Nếu một người có dấu hiệu nghi ngờ ung thư hắc tố nhưng lại nghĩ rằng chỉ là rối loạn sắc tố thông thường, họ có thể không đến bệnh viện sớm, dẫn đến bệnh tiến triển nặng hơn.

1.5.3. Hướng dẫn sử dụng thuật ngữ đúng

Sử dụng đúng thuật ngữ:

• Thuật ngữ đúng: Ung thư hắc tố (Melanoma)
• Thuật ngữ tìm kiếm sai: Ung thư sắc tố da hoặc “ung thư sắc tố là gì?”

Hướng dẫn tìm kiếm thông tin đúng cách:

Nếu muốn tìm hiểu về ung thư da, nên tìm các thuật ngữ như “ung thư hắc tố là gì?”, “melanoma”, “ung thư da ác tính” thay vì “ung thư sắc tố là gì?”.

Khi thấy những thay đổi bất thường trên da (nốt ruồi thay đổi hình dạng, màu sắc bất thường, kích thước lớn dần, chảy máu…), cần đến ngay bệnh viện để được kiểm tra chính xác.

Tóm lại:

• “Ung thư sắc tố” là một thuật ngữ không chính xác do sự nhầm lẫn giữa “sắc tố” và “hắc tố”.
• Cụm từ chính xác phải là “ung thư hắc tố” (melanoma), vì bệnh xuất phát từ tế bào hắc tố (melanocytes) chứ không phải tất cả các sắc tố da.

Việc hiểu đúng thuật ngữ giúp người bệnh tìm kiếm thông tin chính xác, phát hiện sớm và điều trị kịp thời, tránh những hệ lụy nguy hiểm do nhầm lẫn khái niệm.

2. Nguyên nhân gây ra bệnh sắc tố da và ung thư hắc tố

2.1 Nguyên nhân gây ra bệnh sắc tố da

Mặc dù có sự nhầm lẫn về thuật ngữ, nhưng khi tìm kiếm: “Nguyên nhân ung thư sắc tố da là gì?” sẽ có nhiều gợi ý liên quan đến các nguy cơ gây bệnh sắc tố da (không phải ung thư).

Sắc tố da được quyết định bởi melanin, một loại sắc tố do tế bào hắc tố (melanocytes) trong da sản xuất. Khi quá trình sản xuất melanin bị rối loạn, có thể dẫn đến các bệnh lý về sắc tố da, bao gồm tăng sắc tố (da sạm màu) hoặc giảm sắc tố (da nhạt màu, mất sắc tố).

2.1.1 Nguyên nhân gây tăng sắc tố da

Tăng sắc tố da xảy ra khi cơ thể sản xuất quá nhiều melanin, dẫn đến sự xuất hiện của các vùng da sẫm màu hơn so với bình thường. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Tiếp xúc quá lâu với ánh nắng mặt trời: Tia UV kích thích sản xuất melanin, gây ra tình trạng nám da, tàn nhang, đốm nâu. 
• Thay đổi nội tiết tố: Thường gặp trong thai kỳ, dùng thuốc tránh thai, rối loạn nội tiết. Gây nám da (melasma), một dạng tăng sắc tố phổ biến ở phụ nữ.
• Tác động sau viêm (PIH – Post-inflammatory Hyperpigmentation): Xuất hiện sau mụn trứng cá, chấn thương da, viêm da, bỏng hoặc phẫu thuật. Da bị tổn thương sản xuất melanin nhiều hơn, gây vết thâm.
• Dùng thuốc hoặc hóa chất: Một số thuốc như kháng sinh tetracycline, thuốc chống sốt rét, thuốc hóa trị có thể gây tăng sắc tố. Hoặc mỹ phẩm không an toàn, có chứa hydroquinone, corticoid cũng có thể làm rối loạn sắc tố.
• Một số bệnh lý như bệnh Addison, rối loạn chuyển hóa sắt (hemochromatosis) có thể gây da sạm.

2.1.2 Nguyên nhân gây giảm sắc tố da

Một trong những đề xuất tiếp theo để phản hồi cho nhu cầu tìm kiếm: “Nguyên nhân gây ung thư sắc tố là gì?” đó là sự xuất hiện của các nguồn tin về nguyên nhân gây giảm sắc tố da. 

Giảm sắc tố da xảy ra khi cơ thể sản xuất không đủ melanin hoặc mất tế bào hắc tố, dẫn đến các vùng da nhạt màu hoặc mất sắc tố hoàn toàn. Một số nguyên nhân thường gặp như:

• • Bạch biến (Vitiligo): Bệnh tự miễn gây mất tế bào hắc tố, tạo nên các mảng da trắng không đều.
  • Bệnh bạch tạng (Albinism): Do đột biến di truyền làm cơ thể không thể sản xuất melanin, khiến da, tóc, mắt có màu nhạt.
  • Giảm sắc tố sau viêm: Có thể xảy ra sau các bệnh lý viêm da như vảy nến, chàm (eczema), lupus.
  • Nhiễm nấm da (Lang ben – Tinea Versicolor): Do nấm Malassezia gây ra, làm xuất hiện các mảng da giảm sắc tố hoặc tăng sắc tố.

• Tổn thương da nghiêm trọng: Bỏng, chấn thương sâu hoặc xạ trị có thể làm mất tế bào hắc tố tại vùng da bị tổn thương vĩnh viễn.

Rối loạn sắc tố da có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố môi trường (ánh nắng, hóa chất) đến nguyên nhân nội sinh (nội tiết, di truyền, bệnh lý toàn thân). Việc xác định nguyên nhân cụ thể giúp đưa ra phương pháp điều trị và phòng ngừa phù hợp, bảo vệ làn da khỏe mạnh.

2.2 Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ung thư hắc tố

Ung thư hắc tố chỉ chiếm khoảng 1% trong tổng số các loại ung thư da, nhưng nó lại là nguyên nhân gây ra phần lớn các ca tử vong liên quan đến ung thư da. Đây cũng là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở người trẻ dưới 30 tuổi, đặc biệt là phụ nữ

2.2.1 Nguyên nhân ung thư hắc tố

Sẽ không có câu trả lời cho thắc mắc: “Nguyên nhân ung thư sắc tố là gì?” bởi hầu hết thông tin đều được trình bày về nguyên nhân gây ung thư hắc tố. 

Các chuyên gia đồng ý rằng yếu tố nguy cơ chính gây ung thư hắc tố là tiếp xúc quá mức với tia cực tím (UV), đặc biệt là tình trạng cháy nắng trong giai đoạn trẻ tuổi. Theo thống kê, khoảng 86% trường hợp ung thư hắc tố có liên quan đến tác động của tia UV từ ánh nắng mặt trời.

2.2.2 Tia UV gây ung thư da như thế nào?

Bức xạ UV có thể gây tổn thương DNA của tế bào da, làm biến đổi các gen quan trọng ảnh hưởng đến quá trình tăng sinh và phân chia tế bào. Khi DNA bị tổn thương nhưng không được sửa chữa, các tế bào bất thường có thể phát triển mất kiểm soát, dẫn đến ung thư da.

Bên cạnh ánh nắng mặt trời, bức xạ UV từ giường tắm nắng cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư hắc tố. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xếp giường tắm nắng vào nhóm chất gây ung thư. Tại Hoa Kỳ, việc sử dụng giường tắm nắng có liên quan đến hơn 6.000 ca mắc ung thư hắc tố mỗi năm.

2.2.3 Những đối tượng có nguy cơ cao mắc ung thư hắc tố

Mặc dù ai cũng sẽ có nguy cơ mắc bệnh ung thư hắc tố, nhưng nguy cơ mắc bệnh cao hơn thường xuất hiện ở những người có các yếu tố sau:

• Tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc ung thư hắc tố.
• Làn da sáng màu, có tàn nhang, tóc vàng hoặc đỏ, mắt xanh.
• Tiếp xúc quá mức với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là những trường hợp bị cháy nắng phồng rộp.
• Sống ở khu vực gần xích đạo hoặc vùng cao, nơi mức độ bức xạ UV cao hơn.
• Sử dụng giường tắm nắng thường xuyên.
• Có nhiều nốt ruồi
• Hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn do bệnh lý hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.

Mặc dù ung thư hắc tố phổ biến hơn ở người da trắng, nhưng nó vẫn có thể xảy ra ở mọi loại da. Với những người có làn da sẫm màu, khối u hắc tố thường xuất hiện ở lòng bàn tay, lòng bàn chân hoặc dưới móng tay, điều này có thể khiến bệnh khó được phát hiện sớm.

3. Triệu chứng và dấu hiệu cảnh báo ung thư hắc tố

Ung thư hắc tố có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, bao gồm cả vùng không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chẳng hạn như lòng bàn tay, lòng bàn chân, dưới móng tay, mắt và thậm chí là các cơ quan nội tạng. Các vị trí xuất hiện các dấu hiệu ung thư hắc tố:

• Nam giới: Thường xuất hiện ở lưng trên hoặc thân mình.
• Phụ nữ: Thường xuất hiện ở chân, đặc biệt là vùng cẳng chân.

3.1 Quy tắc ABCDE giúp nhận biết ung thư hắc tố

Học viện Da liễu Hoa Kỳ (AAD) đưa ra quy tắc ABCDE để giúp phân biệt nốt ruồi bình thường với nốt ruồi có nguy cơ ung thư:

• A – Asymmetry (Tính đối xứng): Một nửa nốt ruồi không đối xứng với nửa còn lại.
• B – Border (Bờ viền): Các cạnh không đều, ranh giới mờ nhòe hoặc có hình dạng bất thường.
• C – Color (Màu sắc): Màu sắc loang lổ, không đồng nhất và có nhiều sắc thái như nâu, đen, xám, đỏ hoặc trắng. 
• D – Diameter (Đường kính): Kích thước lớn hơn 6mm (tương đương đầu cục tẩy bút chì).
• E – Evolving (Tiến triển): Nốt ruồi thay đổi về kích thước, hình dạng hoặc màu sắc theo thời gian.

(*) Lưu ý: 

• Quy tắc ABCDE giúp nhận biết ung thư hắc tố, không dùng để xác định: “dấu hiệu của ung thư sắc tố là gì? ” (vì “ung thư sắc tố” là thuật ngữ không nằm trong từ điển y khoa).
• Một số khối u hắc tố không tuân theo quy tắc ABCDE, vì vậy nếu phát hiện bất kỳ thay đổi bất thường nào trên da, hãy đến bệnh viện để kiểm tra ngay.
• 

3.2 Một số dấu hiệu cảnh báo ung thư hắc tố khác

• Nếu một nốt ruồi trông khác biệt hoàn toàn so với các nốt ruồi khác trên cơ thể, có thể đó là dấu hiệu ung thư hắc tố.
• Xuất hiện các vết loét, tổn thương trên da không lành sau nhiều tuần.
• Nốt ruồi mới xuất hiện ở tuổi trưởng thành. Da vùng xung quanh nốt ruồi bị sưng, viêm, đỏ hoặc chảy dịch.
• Nốt ruồi hoặc vùng da thay đổi kèm ngứa, đau, rát hoặc dễ chảy máu.

Phát hiện sớm là chìa khóa giúp điều trị ung thư hắc tố thành công với tỷ lệ sống sót lên đến 99% nếu được phát hiện ở giai đoạn đầu. Vì vậy, hãy kiểm tra da thường xuyên và đến bệnh viện ngay nếu có dấu hiệu nghi ngờ.

4. Chẩn đoán ung thư hắc tố

Khi phát hiện một nốt ruồi hoặc tổn thương da bất thường, bác sĩ có thể tiến hành sinh thiết, trong đó mô bệnh sẽ được kiểm tra dưới kính hiển vi để xác định có tế bào ung thư hay không.

Sau khi nhận được kết quả sinh thiết khẳng định sự hiện diện của tế bào ung thư hắc tố, bước tiếp theo là xác định giai đoạn của bệnh (đánh giá mức độ lan rộng và hình thái dưới kính hiển vi). Trong đó, độ dày của khối u là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến việc đưa ra dự báo tiên lượng bệnh.

4.1 Các giai đoạn ung thư hắc tố

Ung thư hắc tố được chia thành các giai đoạn sau:

• Giai đoạn 0 (Ung thư hắc tố tại chỗ): Chỉ giới hạn trong lớp biểu bì da, chưa lan sang các lớp sâu hơn.
• Giai đoạn I: Khối u nguy cơ thấp, chưa có biểu hiện lan rộng. Phẫu thuật thường mang lại tiên lượng tốt.
• Giai đoạn II: Xuất hiện các đặc điểm báo hiệu nguy cơ tái phát cao hơn, nhưng chưa có biểu hiện lan rộng.
• Giai đoạn III: Ung thư hắc tố đã lan đến hạch bạch huyết gần hoặc vùng da xung quanh.
• Giai đoạn IV: Ung thư đã di căn đến các hạch bạch huyết xa hoặc các cơ quan nội tạng (như gan, phổi, não).

4.2 Các xét nghiệm chẩn đoán giai đoạn ung thư hắc tố

Bác sĩ có thể sử dụng nhiều xét nghiệm để xác định giai đoạn của bệnh:

• Sinh thiết hạch gác: Giúp xác định xem ung thư đã lan đến hạch bạch huyết hay chưa.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Kiểm tra khối u di căn đến các cơ quan nội tạng.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Kiểm tra sự hiện diện của khối u trong não hoặc tủy sống.
• Chụp PET (Positron Emission Tomography): Phát hiện các khối u di căn xa.
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra lactate dehydrogenase (LDH) trước khi điều trị. Xét nghiệm sinh hóa máu và tế bào máu.

5. Phương pháp điều trị ung thư hắc tố

Với các nhu cầu tìm kiếm thông tin về “ung thư sắc tố là gì?” hoặc phương pháp điều trị “ung thư sắc tố” – mặc dù là thuật ngữ chưa đúng nhưng mục tiêu tìm kiếm có thể đang hướng đến phương pháp điều trị ung thư hắc tố. 

Phương pháp điều trị ung thư hắc tố sẽ phụ thuộc vào giai đoạn của ung thư hắc tố và sức khỏe tổng quát của người bệnh. 

Phẫu thuật thường là phương pháp điều trị chính cho bệnh ung thư hắc tố. Quy trình này bao gồm cắt bỏ khối u và một số vùng da bình thường xung quanh. Lượng da khỏe mạnh được cắt bỏ sẽ phụ thuộc vào kích thước và vị trí của khối u da. Thông thường, phẫu thuật cắt bỏ (cắt bỏ) khối u hắc tố có thể được thực hiện dưới sự gây tê tại chỗ. Các trường hợp tiến triển hơn có thể cần các phương pháp điều trị khác. Cụ thể, phương pháp điều trị bệnh ung thư hắc tố gồm có: 

• Phẫu thuật u hắc tố: Ở giai đoạn đầu, phẫu thuật có khả năng cao chữa khỏi u hắc tố. Bác sĩ sẽ gây tê da bằng thuốc gây tê tại chỗ và cắt bỏ u hắc tố và các rìa (da xung quanh khỏe mạnh).
• Phẫu thuật cắt bỏ hạch bạch huyết: Trong trường hợp khối u ác tính đã lan rộng, có thể cần phải cắt bỏ các hạch bạch huyết gần vị trí chẩn đoán chính. Điều này có thể ngăn ngừa sự lan rộng sang các vùng khác của cơ thể.
• Phẫu thuật cắt bỏ di căn: Phẫu thuật cắt bỏ di căn được sử dụng để loại bỏ các mảnh u ác tính nhỏ ra khỏi các cơ quan.
• Liệu pháp điều trị ung thư có mục tiêu: Trong phương pháp điều trị này, thuốc được sử dụng để tấn công các tế bào ung thư cụ thể. Phương pháp tiếp cận “có mục tiêu” này nhắm vào các tế bào ung thư, không tác động đến các tế bào khỏe mạnh.
• Xạ trị: Xạ trị bao gồm các phương pháp điều trị bằng tia năng lượng cao để tấn công tế bào ung thư và làm khối u co lại.
• Liệu pháp miễn dịch: Liệu pháp miễn dịch kích thích hệ thống miễn dịch của chính bệnh nhân để giúp chống lại ung thư.
• Thử nghiệm lâm sàng: Một số bệnh nhân ung thư da có thể tham gia thử nghiệm lâm sàng. Thử nghiệm lâm sàng là chương trình nghiên cứu được tiến hành với bệnh nhân để đánh giá phương pháp điều trị y tế, thuốc hoặc thiết bị.

6. Phòng ngừa ung thư hắc tố

6.1 Ung thư hắc tố có thể phòng ngừa được không?

Chúng ta có thể giảm nguy cơ mắc ung thư hắc tố bằng cách bảo vệ da khỏi tác động của ánh nắng mặt trời và tránh tình trạng cháy nắng. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:

• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, đặc biệt trong khoảng thời gian từ 10h – 16h khi cường độ tia cực tím (UV) cao nhất.
• Tránh sử dụng giường tắm nắng (tanning bed). Thay vào đó, nếu muốn có làn da rám nắng, bạn có thể sử dụng các sản phẩm tạo màu da dạng xịt hoặc kem (self-tanning).
• Sử dụng trang phục bảo vệ khi ra ngoài trời, bao gồm áo dài tay, quần dài, mũ rộng vành và kính râm có khả năng chống tia UV.
• Thoa kem chống nắng phổ rộng với chỉ số SPF từ 30 trở lên ít nhất 15 – 30 phút trước khi ra ngoài. Cần thoa lại sau mỗi 1,5 – 2 giờ hoặc sớm hơn nếu bơi lội hoặc đổ mồ hôi nhiều.
• Sử dụng son dưỡng môi có chứa thành phần chống nắng để bảo vệ vùng da môi.

Phát hiện sớm đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tiên lượng của ung thư hắc tố. Do đó, nếu đã không may xảy ra sự nhầm lẫn về thuật ngữ “ung thư sắc tố là gì?”, hãy dành thời gian nghiên cứu và tìm hiểu thêm cách phòng ngừa ung thư da. 

Việc thường xuyên kiểm tra da và chú ý đến bất kỳ thay đổi nào của nốt ruồi hoặc tổn thương da, chẳng hạn như sự thay đổi về kích thước, màu sắc, hình dạng hoặc xuất hiện vết loét không lành sẽ giúp ích rất nhiều trong việc kiểm soát bệnh. Nếu nhận thấy dấu hiệu bất thường, hãy đến gặp bác sĩ để được thăm khám kịp thời.

6.2 Chế độ ăn uống có giúp giảm nguy cơ ung thư hắc tố không?

Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến nghị duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, ưu tiên thực phẩm có nguồn gốc thực vật hơn là thực phẩm từ động vật để giảm nguy cơ mắc các loại ung thư, bao gồm ung thư hắc tố.

Một hệ miễn dịch khỏe mạnh là yếu tố quan trọng giúp cơ thể chống lại bệnh tật. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn Địa Trung Hải, giàu rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh, có thể giúp giảm nguy cơ phát triển ung thư. Bạn có thể tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ để xây dựng chế độ ăn phù hợp nhằm hỗ trợ phòng ngừa ung thư.

Một số thực phẩm được cho là có lợi cho sức khỏe da và hệ miễn dịch bao gồm:

• Trà xanh: Chứa polyphenol, một chất chống oxy hóa có khả năng tăng cường miễn dịch và bảo vệ tế bào da khỏi tổn thương do tia UV.
• Rau củ giàu beta-carotene và chất chống oxy hóa: Các loại rau như cà rốt, rau họ cải (bông cải xanh, súp lơ, cải xoăn) và rau lá xanh có thể giúp giảm nguy cơ ung thư da.
• Cá: Một số nghiên cứu cho thấy rằng việc tiêu thụ cá thường xuyên có thể giúp giảm nguy cơ mắc ung thư hắc tố so với những người ít ăn cá.

Trước đây, đã có nhiều tranh luận về việc bổ sung chất chống oxy hóa dưới dạng thực phẩm chức năng có thể giúp ngăn ngừa ung thư da. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy rằng việc hấp thụ chất chống oxy hóa từ thực phẩm tươi nguyên có lợi hơn so với việc sử dụng chất chống oxy hóa từ thực phẩm bổ sung. Vì vậy, nhiều chuyên gia da liễu khuyến nghị nên duy trì một chế độ ăn cân bằng, giàu thực phẩm tự nhiên để hỗ trợ phòng ngừa ung thư da.

7. Kết Luận: Tiên lượng về bệnh ung thư hắc tố

7.1 Tiên lượng về khả năng chữa khỏi ung thư hắc tố

Hầu hết các bệnh ung thư da có thể được điều trị hiệu quả nếu được phát hiện và xử lý kịp thời trước khi lan rộng. Tuy nhiên, ung thư hắc tố ở giai đoạn tiến triển có thể đe dọa tính mạng. Việc chẩn đoán và điều trị loại bỏ khối u càng sớm thì tiên lượng và khả năng phục hồi hoàn toàn càng cao.

Trong 30 năm qua, tỷ lệ mắc ung thư hắc tố đã gia tăng đáng kể. Một trong những nguyên nhân chính được xác định là mức độ tiếp xúc với tia cực tím (UV) ngày càng tăng, do các yếu tố như thói quen tắm nắng, ô nhiễm môi trường và suy giảm tầng ozon.

7.2 Một số thông tin quan trọng về ung thư hắc tố

• Ung thư hắc tố là dạng nguy hiểm nhất của ung thư da, xuất phát từ tế bào sắc tố (melanocyte).
• Phát hiện sớm có thể cải thiện đáng kể tỷ lệ sống sót, do đó, việc kiểm tra da định kỳ là rất quan trọng.
• Tiếp xúc với tia UV, đặc biệt là cháy nắng nhiều lần trong đời, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Bảo vệ da bằng kem chống nắng, quần áo chống nắng và tránh tia UV nhân tạo có thể giúp giảm nguy cơ.

7.3 Lưu ý về thuật ngữ “ung thư hắc tố” và “ung thư sắc tố là gì?”

Nhiều người có thể nhầm lẫn giữa “ung thư hắc tố” (melanoma) và bệnh lý về sắc tố da, dẫn đến thắc mắc: “Ung thư sắc tố là gì?”. Cần hiểu đúng rằng ung thư hắc tố là bệnh lý liên quan đến tế bào melanocyte, trong khi cụm từ “ung thư sắc tố” có thể gây hiểu nhầm và không phải là thuật ngữ y khoa chính xác. Khi tìm kiếm thông tin, người đọc nên sử dụng đúng từ khóa “ung thư hắc tố là gì?” để có được kết quả chính xác nhất.

7.4 Tầm quan trọng của việc tầm soát ung thư định kỳ 

Để bảo vệ sức khỏe và phát hiện sớm nguy cơ ung thư da, bạn nên thực hiện kiểm tra da định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín. Bệnh viện FV cung cấp dịch vụ tầm soát ung thư da với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, giúp phát hiện sớm những bất thường trên da, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp.

Bác sĩ Basma M’Barek, Trưởng Trung tâm Điều trị Ung thư Hy Vọng tại Bệnh viện FV, nhấn mạnh rằng điều trị ung thư không chỉ tập trung vào việc loại bỏ khối u, mà còn phải chú trọng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau điều trị. Bà chia sẻ: “Thành công trong điều trị ung thư sẽ không trọn vẹn nếu bệnh nhân phải sống tiếp cùng sự khiếm khuyết của cơ thể, như mất một bên ngực, mất đi một đoạn thanh quản hay phải mang theo hậu môn giả cả đời.” Và đối với ung thư hắc tố da cũng vậy, Bệnh viện FV luôn không ngừng tối ưu hóa kết quả điều trị cho bệnh nhân.

Để đạt được mục tiêu điều trị ung thư nói chung và ung thư hắc tố nói riêng, bác sĩ Basma cũng khuyến khích việc khám tầm soát ung thư định kỳ, giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời, từ đó tăng khả năng bảo tồn các chức năng cơ thể và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Bà khẳng định: “Tại FV, chúng tôi giúp bệnh nhân nhìn xa hơn; sự sống là quan trọng, nhưng song song đó phải đảm bảo được chất lượng cuộc sống sau điều trị.” (Nguồn đưa tin: Báo Dân Trí)

Việc khám tầm soát ung thư định kỳ không chỉ giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, khi cơ hội điều trị thành công cao hơn, mà còn giảm thiểu các can thiệp xâm lấn và bảo tồn tối đa cấu trúc cơ thể. Bác sĩ Basma khuyến cáo mọi người nên chủ động thực hiện các chương trình tầm soát phù hợp và thường xuyên tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

Tìm hiểu thêm thông tin về ung thư da qua video: Hỏi nhanh – Đáp gọn: 3 phút tư vấn “hữu hiệu” của bác sĩ Bệnh viện FV về bệnh ung thư da

https://www.youtube.com/watch?v=J_Nh2ydRKBw&t=20s

Ngoài ra, khi tìm hiểu thông tin các bệnh lý về da, hãy lưu ý đến các thuật ngữ y khoa, tránh việc tìm kiếm “Ung thư sắc tố là gì?” vì rất dễ xuất hiện những thông tin sai lệch, ảnh hưởng đến quá trình nhận biết và điều trị bệnh. 

Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe làn da của mình bằng cách thực hiện tầm soát ung thư hắc tố định kỳ và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa an toàn!

Thông tin liên hệ Bệnh viện FV:

• Số điện thoại: (028) 54 11 33 33
• Website: https://www.fvhospital.com/vi/
• Địa chỉ Bệnh viện FV: 6 Nguyễn Lương Bằng, Nam Sài Gòn (Phú Mỹ Hưng), Q7, Tp HCM